Dokumentacje zagraniczne (1950-1978)

Zbiór fotografii Zofii Rydet, który określiliśmy wspólnym tytułem Dokumentacje 1950 –1978, obejmuje najwcześniejszą część dorobku artystki, składającą się z przeszło trzydziestu tysięcy zdjęć wykonanych w Polsce i za granicą. Całość zachowana jest w formie negatywów, część w wywołanych odbitkach.

Materiał Dokumentacje, w swojej różnorodności tematycznej oraz geograficznej, daje obraz rzeczywistości powojennej Polski i Europy – od biednej, ale malowniczej i pełnej tradycji wsi, po ciągle zmieniający się styl życia i modę wielkich miast. Od blichtru pochodów okolicznościowych w Europie Środkowo-Wschodniej, po wielkie przemiany kulturowe „szalonych lat 60.” na Zachodzie.

Od początków twórczości, głównym i najważniejszym motywem fotograficznym Zofii Rydet był człowiek – pokazany na różnych etapach życia i w różnych sytuacjach. W Dokumentacjach możemy obserwować jak kształtowała się wrażliwość i umiejętności fotograficzne artystki, poznajemy procesy powstawania takich cykli jak: Mały człowiek, Czas przemijania, Świat uczuć i wyobraźni, Nieskończoność dalekich dróg i wreszcie Zapis socjologiczny. Drugim ważnym tematem Dokumentacji jest krajobraz i przyroda. Zofia Rydet kochała przestrzeń, pola, łąki i dokumentowała je o każdej porze roku. Zrobiła setki zdjęć w lasach i parkach, konsekwentnie portretowała pojedyncze drzewa.

W ramach grantów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2016-2020 Fundacja im. Zofii Rydet udostępniła online przeszło siedemnaście tysięcy zeskanowanych negatywów zdjęć wykonanych w Polsce (Podhale, Beskidy, Orawa, Pieniny, Spisz, Sądecczyzna, Śląsk, Kujawsko-Pomorskie, Mazury) i za granicą (dawna Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, kraje dawnej Jugosławii: Chorwacja, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, a także: Turcja, Grecja, Cypr, Liban, Egipt i Libia). W 2020 roku opracowana została pozostała część zdjęć zagranicznych, zrealizowanych przede wszystkim na terenie krajów Europy Zachodniej (Niemcy, Hiszpania, Włochy, Francja).

Fotografie zagraniczne ukazują fascynujący obraz świata przedzielonego „żelazną kurtyną”. Z jednej strony bogactwo egzotycznych elementów uchwyconych przez artystkę w Europie Południowo-Wschodniej, na Bałkanach i w krajach arabskich, skąd pochodzą głównie zdjęcia oparte na bacznej obserwacji ludzi przed domami, na targach i ulicach małych miejscowości i wiosek. Z drugiej strony, są to fotografie z krajów Europy Zachodniej i Południowo-Zachodniej stanowiące diametralnie inny świat. W epoce, z której pochodzą zdjęcia cyklu Dokumentacje zagraniczne, w Polsce panowała stagnacja, brak rozwoju gospodarczego, bezwład rządzących i rozrost biurokracji. Szara rzeczywistość oraz zwiększający się dystans dzielący Polskę od Zachodu, wpływały na wrażliwą artystkę niezwykle przygnębiająco, co wiemy z jej ówczesnej korespondencji. Zofia Rydet co roku walczyła z systemem, aby móc podróżować, robić zdjęcia i zbierać inspiracje. Pretekstem było zwiedzanie muzeów i zabytków, ale w rzeczywistości, zawsze najbardziej interesowali ją ludzie. Przede wszystkim ludzie młodzi, choć w jej fotografiach często przewijał się także wątek dzieciństwa i starości.

Odwiedzając Zachód, Zofia Rydet miała możliwość obserwacji innej jakości życia, znacznie wyższego poziomu gospodarczego, dobrobytu. Była także świadkiem wielkich przemian kulturowych lat sześćdziesiątych. Obecna na fotografiach młodzież, mimo czarno-białej kliszy, jest kolorowa i roześmiana, otoczona muzyką. Nosi fantazyjne fryzury i hipisowskie stroje. Widać jej swobodny sposób bycia, a także wielokulturowość objawiającą się w zróżnicowanych typach urody i wszystkich odcieniach skóry. Zachód pokazany przez Zofię Rydet to także zupełnie inna estetyka miasta: metro, nowoczesna architektura, przyciągające uwagę szyldy, reklamy, bilbordy, neony. Fotografkę fascynowały modne sklepy, atrakcyjne towary na wystawowych witrynach i luksusowe samochody na ulicach. Dokumentowała także targi staroci, artystów ulicznych, zabytki, turystów, zatłoczone kawiarenki. Wiele z tych elementów odnajdziemy później w kolażach z cyklu Świat uczuć i wyobraźni